UN: Operesheni za kulinda amani zinazidi kutiliwa shaka

Umoja wa Mataifa unakutan Mkutano Mkuu wa Mwaka huko New York. Leo Jumanne Septemba 19 unaanza mjadala mkuu, ambao utamalizika tarehe 26. Suala la migogoro ya sasa na uwiano wake, lile la kudumisha amani, huenda ya kujikuta kwenye meza ya majadiliano ya toleo hili la 78. Masuala tata ambayo yanazidisha shaka miongoni mwa wadau wa serikali na wasio wa serikali kwenye duniani.

Mikutano Mikuu ya Umoja wa Mataifa "inatumika kwa kila kitu isipokuwa kuzungumza juu ya kudumisha amani." Huu ni uchunguzi mkali wa afisa wa serikali ya Ufaransa "mwenye ujuzi" kuhusu nyanja ya Umoja wa Mataifa. Operesheni za kulinda amani zinalenga kusaidia nchi zilizoathiriwa na mizozo na “kutayarisha mazingira ya kurejea kwa amani, kudumisha amani na usalama,” unasema Umoja wa Mataifa. Operesheni hizi zinalenga kuwezesha mchakato wa kisiasa, kulinda raia, kusaidia katika kuwapokonya silaha wapiganaji, kuwaondoa katika makundi yao ya waasi na kuwajumuisha tena vikosi vya usalama na ulinzi, na kuwezesha kuandaa uchaguzi huru.

Operesheni za ulinzi wa amani (PKO) zilianza mnamo 1948 kwa idhini kutoka kwa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa kupeleka waangalizi wa kijeshi katika Mashariki ya Kati. Tangu wakati huo, Umoja wa Mataifa umesambaza zaidi ya PKO 70 kote ulimwenguni. Kwa sasa kuna kumi na moja kati yao, wakiwemo watatu barani Afrika.

Leo, wakati mashaka yakitanda juu ya uwezekano wa kuingilia kati kwa Umoja wa Mataifa nchini Haiti, wakati walinda amani wakiondoka katika baadhi ya maeneo yenye migogoro kama ilivyo katika Sahel, ulinzi wa amani unaonekana kupungua.

Naye Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres alikiri hilo kwa katikati ya mwezi Julai mwaka huu, akitoa wito wa kutafakari juu ya mustakabali wa operesheni za ulinzi wa amani, akisisitiza "mipaka" yao katika ulimwengu unaozidi kugawanyika. Alitoa wito wa "tafakari ya kimataifa juu ya mustakabali wa operesheni za kulinda amani za Umoja wa Mataifa", akitaja mifano "hai" , na "mikakati mwafaka ya kuondokana na hali hiyo".

Umoja wa Mataifa ulianzishwa mwaka 1945 si kwa ajili ya kufanya vita bali kuleta amani. Hata hivyo, zaidi ya maeneo hamsini ya migogoro yanaathiri dunia kwa sasa, na zaidi ya watu bilioni mbili wameathirika. Na ikiwa Umoja wa Mataifa unaonekana kuwa na shughuli nyingi katika masuala ya tabia nchi au uhamaji, inapokuja suala la kudumisha amani mambo ni tofauti kabisa.

"Baada ya miaka mingi ya kuwepo kwa walinda amani katika baadhi ya nchi, tunajiuliza, ni matokeo yapi yaliyopatikana," anauliza afisa wa serikali ya Ufaransa. Na kuzingatia mambo mawili: kwamba "chombo cha OMP" hakijibu mahitaji ya usalama wa raia wala wale walio madarakani, wasomi halali au la.

Na binadamu wengi wanakwenda katika mwelekeo huu. Séverine Autesserre, mtafiti mwenye uraia pacha, Ufaransa na Marekani, ambaye anafanyia kazi somo hili na ambaye amefanya misheni nyingi barani Afrika, anazungumzia mfumo huo kama "amani na ushirikiano".

"Kujenga amani hakuhitaji uingiliaji kati mkubwa wa kimataifa (...) Ili kujenga amani lazima tuwape mamlaka raia. "

"Ikiwa tunatoa wito kwa vikosi vya kijeshi, kama ilivyo nchini Mali, ni kwa sababu diplomasia haifanyi kazi," analaumu afisa wa serikali ya Ufaransa. "Kwa asili, Umoja wa Mataifa hautaki kupigana vita, hata dhidi ya magaidi, hata kama mamlaka iliyopewa na Baraza la Usalama inatoka mapema.

"Kwa hivyo, Katibu Mkuu wa sasa wa Umoja wa Mataifa, ambaye ni msaidizi wa zamani wa kibinadamu ambaye alitumia karibu muongo mmoja katika UNHCR, yeye mwenyewe haonekani kushawishika na operesheni hizi kuu za kijeshi na amekuwa akipendelea kusuluhisha mambo kupitia njia za kidiplomasia na kisiasa, na vile vile kwa kuzuia na kufahamu “utawala bora”. "Migogoro ya muda mrefu na ambayo haijatatuliwa, ikichochewa na sababu tata za kitaifa, kijiografia na kimataifa, pamoja na kutolingana kati ya mamlaka na rasilimali, imeonyesha mapungufu yake," amebainisha.

Hasa kwa vile operesheni hizi kubwa za kulinda amani zina gharama: zaidi ya dola bilioni moja kwa mwaka kwa kila misheni kwa matokeo ambayo yanaweza kuhesabiwa kwa kidole cha mkono mmoja... na wakati mwingine hata majanga, kama Yugoslavia ya zamani, Rwanda au hata Somalia.

Aidha, Umoja wa Mataifa unasema wazi hivi leo: sio nguvu ya kulazimisha amani, ni muhimu tu wakati kuna amani. Hasa kwa vile wengi wa walinda amani wake, ambao si kikosi cha kupambana na ugaidi wala si chombo cha kutekeleza amani, wameangamia wakati wa operesheni za kulinda amani katika pembe nne za dunia.