Niger, Burkina na Mali zaunda kambi na Muungano wa Nchi za Sahel

Wanajeshi walio madarakani nchini Mali, Burkina Faso na Niger wameunda muungano wa kupambana na wanajihadi kwa pamoja na kupinga msimamo wa pamoja wa kisiasa kwa wapinzani wa shirika lao lililotangazwa la kurejesha na kulinda mamlaka yao, wakiwa na matarajio yasiyo na uhakika.

Iwapo uwezo wao wa kushinda vita peke yao vinavyosababisha vifo vingi katika ukanda wa Sahel utabaki kudhihirishwa, matokeo ya mkutano wa hivi karibuni wa Afrika Magharibi yanaonekana kuonyesha kuwa kambi ya Bamako-Ouagadougou-Niamey inashikilia shinikizo la kidiplomasia.

Nchi hizi tatu zimejikuta zikiongozwa na maafisa waliochukuwa madaraka kwa nguvu wakiapa kuchukua udhibiti wa hatima ya kitaifa iliyoachwa kulingana na wao kwa wageni, kwanza kabisa Ufaransa, na "vibaraka" wake wa ndani. Waliwafukuza wanajeshi na mabalozi wa Ufaransa, wakageukia washirika wapya, wakiwemo Warusi, na kutilia shaka utaratibu uliyotetewa na Jumuiya ya Nchi za Afrika Magharibi (ECOWAS).

Wakiwa na wasiwasi juu ya mfululizo matukio ya mapinduzi kuenea katika ukanda mzima, viongozi wa ECOWAS waliziwekea vikwazo tawala hizo za kijeshi ili raia waweze kurudi mamlakani, na kutishia kutumia nguvu baada ya ile ya hivi karibuni zaidi, huko Niger.

Wanajeshi walifunga safu zao na kuamua kuunga na kwa mshikamano mnamo mwezi Septemba 16 kwa kuunda Muungano wa Mataifa ya Sahel, ambao mkataba wake unazifanya nchi hizo tatu kupambana na "ugaidi" na kuziunganisha kwa "jukumu la usaidizi na uingiliaji kati" dhidi ya uchokozi wowote. Muungano huo kwanza unaahidi kuongeza ushirikiano kati ya majeshi ya nchi hizi tatu, ambayo jumla yake ni karibu wanajeshi 100,000. Je, wanaweza kushinda pale ambapo ushirikiano mwingine ulishindwa?

"Mara nyingi tulisema huko nyuma kwamba nia ya kisiasa (ya kupigana na wanajihadi) lazima itoke katika mtaifa yaliyoathirika zaidi. Kwa AES, hii ndiyo hali inayoshuhudiwa leo," anasema Jean-Hervé Jézéquel, mkurugenzi wa Mradi wa Sahel kutoka shirika la kutatua migogoro Crisis Group. Hata hivyo, swali linaibuka kuhusu uwezo wa baadhi ya mataifa maskini zaidi duniani kubeba gharama ya vita. Nafasi kubwa

"Hatuwezi kumudu anasa ya vita vya muda mrefu katika Sahel," amesema mwanasiasa wa Mali Babarou Bocoum. "Hakuna hata nchi moja kati ya hizi tatu iliyo na bandari au uwezo wa kuwa na mali ya kutosha," amebainisha.

Niger ilitangaza mnamo mwezi Oktoba kupunguza 40% ya bajeti ya kitaifa, baada ya kusimamishwa kwa msaada wa kibajeti wa Ulaya na Marekani katika muktadha wa mvutano wa kidiplomasia. Urusi inakaribia kujiimarisha kama mshirika anayependelewa wa nchi za Muungano, lakini wachambuzi wanahoji kiwango cha msaada inaoweza kutoa.

Muungano kwanza una mtazamo wa usalama na unaepuka mbinu zozote za kisiasa za ukosefu wa usalama. Kiongozi wa Burkina Faso, Kapteni Ibrahim Traoré, alielezea "ugaidi" siku ya Jumapili kama "dhihirisho la vurugu la ubeberu". Linakusudiwa kupanuliwa kwa maendeleo ya kiuchumi na maafisa wanapanga kufanya "nafasi zetu kuwa nafasi moja (ambapo) kuja na kwenda, kufanya biashara, kutetea", alisema Kapteni Traoré.

Wengine wana mtazamo hafifu wa mwonekano wa chombo hiki, huku viongozi wakiwa wamesakinishwa na washirika wengine, lakini wakinufaika na usaidizi mpana maarufu kati ya takriban wakazi milioni 70 wa nafasi hii kubwa.

Omar Alieu Touray, afisa mkuu wa ECOWAS, alibainisha kwa kukerwa siku ya Jumapili kwamba tawala hizi "zinatumia matamshi na propaganda dhidi ya ukoloni na kuonyesha matendo yao kama harakati za ukombozi" ili "kupata kuungwa mkono kwa mradi wao wa kishujaa".