Kutana na Mbunge mdogo zaidi aliyezaliwa bila mikono

Wengi wenye ulemavu wamekaidi hali zao au wamekataa tu kuziona. Badala ya kujikatisha tamaa, wamechagua kufanyia kazi mapungufu yao kuwa kitu cha thamani. Mmoja wa watu kama hao ni Mércia Viriato Lica, mwanasheria na mwanasiasa wa Msumbiji ambaye amekuwa akihudumu akiwa Mbunge wa Bunge la Jamhuri tangu 13 Januari 2020.

Alipoingia madarakani, alikua mbunge mchanga zaidi katika historia ya nchi hiyo. Yeye ni mwanachama wa chama tawala cha FRELIMOKila mwaka ulimwengu huadhimisha Siku ya Kimataifa ya Watu wenye Ulemavu Disemba 3.

Kulingana na Umoja wa Mataifa, siku hiyo imetengwa "kukuza haki na ustawi wa watu wanaoishi na ulemavu katika nyanja zote za jamii na maendeleo, na kuongeza ufahamu wa hali ya watu wenye ulemavu katika kila nyanja ya kisiasa, kijamii, maisha ya kiuchumi na kitamaduni.”

Wengi wenye ulemavu wamekaidi hali zao au wamekataa tu kuziona. Badala ya kujikatisha tamaa, wamechagua kufanyia kazi mapungufu yao kuwa kitu cha thamani. Mmoja wa watu kama hao ni Mércia Viriato Lica. Wakili na mwanaharakati, Lica alikua mbunge mchanga zaidi nchini Msumbiji mwaka wa 2020 akiwa na umri wa miaka 23.

Alizaliwa bila ya mikono, na Lica aliapishwa mnamo Januari 13 mwaka huu katika bunge la Msumbiji kuwa mbunge wa mkoa wa magharibi wa Tete. Alikuwa miongoni mwa manaibu 250 waliochukua ofisi katika Bunge la 9 la Bunge la Jamhuri hiyo kufuatia uchaguzi wa wabunge uliofanyika Oktoba 2019.

“Natumai kuchangia maendeleo ya nchi katika suala la shule na elimu. Kuwahimiza vijana wasiache kamwe kusoma kwa sababu elimu ndiyo njia ya maisha,” Lica aliliambia jarida la Carta de Moçambique siku ya kuapishwa kwake kuwa naibu.

"Ninaamini kuwa, kuwa hapa Casa Magna, nitahimiza na kuhamasisha watu wengi kupitia shughuli ambazo nitazifanya katika kipindi changu. Ninaamini kwamba wakati watu wananiangalia na kuona kuwa nina uwezo, pia wataweza kuamka.”

Kwa kweli, Lica alilazimika kupambana na changamoto nyingi wakati akifukuzia malengo yake.

Alikimbiwa na baba yake wakati alipokuwa mchanga, mama yake alimlea katika mkoa wao wa Inhambane. Mnamo 2003 alipoanza shule ya msingi, mama yake alishauriwa kumweka katika taasisi maalum lakini alikosa njia ya kufanya hivyo, Lica alilazimika kupitia mfumo wa shule ya kawaida. Alikumbuka kile kilichotokea siku alipoingia shule ya msingi na mama yake. “Nilienda kuomba kalamu na daftari. Niliandika jina langu kamili na vidole vyangu vya mguu. Mkurugenzi alishangaa. Kufikia sasa huwa najiuliza kwa nini ni lazima kuwa katika shule maalum? ”

Kwa sababu ya ulemavu wake, amelazimika kufanya shughuli kadhaa ambazo zinahitaji mikono kwa kutumia miguu yake. “Ninafanya kila kitu kwa viungo vyangu vya chini. Andika, pika, safisha na kusafisha nyumba,” aliliambia gazeti la Moz News.

Mnamo 2019, alipata digrii yake ya sheria katika Chuo Kikuu cha Pedagogical Maputo. Mwaka uliotangulia, mwanaharakati huyo mchanga alimwandikia Rais wa Msumbiji Filipe Nyusi kupitia ukurasa wake wa Facebook, akitaka hali bora ya maisha kwa watu wenye ulemavu nchini. Rais aliguswa na maneno yake na mwishowe akamhimiza agombee ubunge. Nyusi hata alimtembelea nyumbani kwake bila mwaliko.

Lica kwa sasa anatumikia muhula wa miaka mitano bungeni chini ya chama kikuu cha FRELIMO (Front for the Liberation of Mozambique). Yeye sio tu kipenzi cha watu wanaoishi na ulemavu lakini kwa mtu yeyote mchanga mwenye ndoto za kufanikiwa. Mnamo Januari 2020 alipokula kiapo pamoja na wabunge wengine, wengi walifurahi, akiwamo mwanaharakati Benilde Mourana.

"Nilifurahi kuchaguliwa kwa Mércia, msichana mwenye ulemavu kuwa naibu wa Bunge la Jamhuri, baada ya yote, ujumuishaji lazima uanzie mahali," Mourana alisema.

“Natumai yeye sio naibu tena, lakini naibu ambaye anapeleka matakwa ya watu wenye ulemavu bungeni. Mercia peke yake haitoshi, wimbi hilo la ujumuishaji linaenea hadi kwa sekta zingine muhimu katika eneo la ulemavu." aliongeza.

Watu wenye ulemavu nchini Msumbiji wanaendelea kukabiliwa na vikwazo vya kijamii, kimwili, na kiuchumi katika kushiriki licha ya nchi hiyo kuridhia Mkataba wa Kimataifa wa Haki za Watu wenye Ulemavu (ICCPD), ambao unalinda na kukuza haki na utu wa watu wenye ulemavu. Kulingana na UN, asilimia 17 ya watu wanaoishi na ulemavu nchini Msumbiji wamekataliwa kuingia shule au shule za chekechea kwa sababu ya ulemavu wao.

Licha ya changamoto wanazokabiliana nazo, wengi wao wameamua kufaulu na Lica ana hakika kuwasaidia katika suala hili.

Mchango wake Raphael Abuna, Mwalimu Shule ya Sekondari ya Wasichana ya Igunga