Tanzania Web Photo
JIONI ya Jumatano ya Aprili 11, 1979 Kanali Benjamin Msuya alipokuwa akitafakari juu ya uporaji na vurugu za jumla kumzunguka, alipokea ujumbe wa kutatanisha kutoka kwa Jenerali David Msuguri.
Jenerali Msuguri alimtaka Kanali Msuya kufanya maandalizi ya kuapishwa kwa Rais mpya wa Uganda kesho yake jioni—Alhamisi. Kanali Msuya hakuwahi kufanya jambo kama hilo maishani mwake. Alilazimika kuwauliza Waganda kadhaa maeneo ambayo walidhani yanafaa kwa ajili ya kazi ya kumwapisha Rais. Wengi waliona mahali palipofaa zaidi ni mbele ya jengo la Bunge.
Asubuhi ya Alhamisi ya Aprili 12, Msuya alikuwa mbele ya jengo la Bunge. Hakujua kwa hakika afanye nini kwa sababu mbali na kupata shida ya itifaki, hata viti vya kukalia havikuwapo kwa sababu vilikuwa vimeporwa. Waporaji walikuwa wameshapora hadi meza na vipaza sauti. Hata lango la kuingia katika jengo la Bunge nalo lilikuwa limefunguliwa na waliokuwa wanapora.
Zaidi ya hilo, bado Kampala haikuwa salama na wasiwasi aliokuwa nao Msuya ni kwamba askari wa Iddi Amin au hata wafuasi wakewangeweza kushambulia wakati Profesa Yusuf Lule akiapishwa.
Wakati akitafakari kuhusu viti, aliona waporaji wakipita mitaani wamebeba viti. Hadi kufikia hatua hii, baada ya waporaji kupora madukani, sasa walihamia kwenye ofisi za Serikali. Walionekana mitaani wamebeba mashine za kupigia chapa, makabati ya kuhifadhia mafaili, madawati na viti.
Kanali Msuya aliwachukua baadhi ya askari wake wakasimama barabarani kuwaangalia waporaji. Kila aliyepita na kiti kizuri alinyang’anywa ili kitumiwe katika kuapishwa. Ingawa havikupatikana viti vya kutosha, angalau wageni muhimu wangepata vya kukalia.
Mafundi mitambo wa Redio Uganda ambao walikuwa na uzoefu na hotuba za viongozi, walipatikana kusaidia kazi hiyo muhimu. Spika na vipaza sauti vilipatikana kutoka kwenye studio ya redio hiyo.
Tatizo lililobaki sasa ilikuwa ni mambo gani yalipaswa kufanyika katika hafla hiyo. Msuya na wenzake hawakuwahi kufanya jambo hilo kabla ya hapo. Hawakujua utaratibu ulitaka nini. Baadaye akapatikana Paul Sozigwa ambaye walimtumia kama mshauri wa itifaki. Sozigwa alikuwa mkurugenzi wa Redio Tanzania Dar es Salaam (1967-1972) baada ya kupokea kijiti kutoka kwa Martin Kiama (1967-1972). Baada ya Sozigwa alikuja David Wakati (1972-1979).
Ingawa naye Sozigwa hakuwa na uhakika sana wa mambo yaliyokuwa yakiendelea, angalau aliwahi kuhudhuria dhifa kadhaa za kitaifa na kimataifa zinazohusu marais wa nchi. Kwa hiyo pamoja na kwamba hakuwa bora kwa jambo hilo, angalau alikuwa bora kuliko wote waliokuwapo kwa wakati huo.
Ilipofika mchana wa Alhamisi kundi kubwa la watu lilikuwa limeanza kujikusanya na kuendelea kuongezeka kuwa umati mkubwa. Kila aliyekuwa akiingia eneo hilo la Bunge alipekuliwa vya kutosha. Wapekuzi walikuta silaha kama bastola, visu na hata mabomu ya kurusha kwa mkono. Upekuzi uliofanyika kwenye Hoteli ya International ulimpata mfanyakazi mmoja wa hoteli hiyo akiwa na mabomu matano ya kurushwa kwa mkono.
Profesa Yusuf Lule na mawaziri wake waliondoka Dar es Salaam kwa ndege kupitia Mwanza. Lakini ndege aliyopanda ilipotua Mwanza, maofisa usalama wa Tanzania walianza kutilia shaka kama kweli kuna usalama wa kutosha mjini Kampala. Iliamuliwa kuwa ndege ya Profesa Lule izuiwe kwanza.
Umati mkubwa wa watu waliokuwa wamekusanyika mbele ya jengo la Bunge hawakujua kuwa mwanadamu waliyekuwa wakimsubiri ili aje aapishwe kuwa Rais wa Uganda bado alikuwa Tanzania. Shamrashamra zilikuwa kubwa kiasi kwamba hata wanafunzi wa Chuo Kikuu cha Makerere waliandamana kutoka chuoni kwao hadi eneo la Bunge wakiimba nyimbo za kumsifu Profesa Lule.
Umati mkubwa wa watu kwenye eneo la Jengo la Bunge walikuwa wakiimba ingawa kuimba kwao kulikuwa kukikatizwa mara kwa mara na matangazo yaliyokuwa yanatolewa kwenye vipaza sauti yakielezea kila kilichokuwa kikiendelea. Umati huo wa watu uliendelea kusubiri hadi jioni bila Lule kutokea.
Baadaye jioni Kanali Msuya alipokea ujumbe wa redio kutoka Entebbe ukimwambia kuwa Profesa Lule asingefika tena kuapishwa kwa sababu za kiusalama, na kwamba sherehe za kuapishwa kwake ziahirishwe hadi siku inayofuata. Tangazo la kuahirishwa kwa uapishwaji huo likatolewa, lakini umati haukuelezwa sababu ya kweli ya kuahirishwa huko. Umati uliambiwa kuwa sababu za kuahirishwa huko ni tufani iliyotokea katika Ziwa Victoria ambayo iliizuia ndege ya Profesa Lule kusafiri kwenda Entebbe.
Umati wa watu uliokuwa eneo la tukio haukuonyesha hali yoyote ya kuvunjika moyo, na waliendelea kuimba kwa zaidi ya saa moja zaidi kabla hawajatawanyika.
Siku iliyofuata, Ijumaa ya Aprili 13, 1979, upekuzi ulifanyika kama kawaida. Kila aliyeingia eneo la jengo la Bunge alipekuliwa. Hakuna silaha zaidi zilizopatikana kama ilivyokuwa jana yake. Hakuna hata mmoja miongoni mwa waliokusanyika ambaye alipatikana na silaha ya aina yoyote. Watu walianza kukusanyika na kuimba kuanzia mapema asubuhi. Wanafunzi wa Chuo Kikuu cha Makerere walifika kwa maandamano wakiimba wakiwa wamevalia nguo zao nyekundu za chuo.
Kama ilivyokuwa jana yake, Aprili 12, watu walisubiri sana. Profesa Lule na mawaziri wake walifika jioni badala ya mchana. Waliingia kwa kasi wakiwa katika msafara wa magari kadhaa, mengi ya hayo yakiwa ni ya Jeshi la Wananchi wa Tanzania (JWTZ). Maofisa wa usalama wa Tanzania walimzingira Lule alipokuwa anaingia jukwaani.
Kwa mujibu wa vyanzo fulani, hafla ya kuapishwa kwake ilikuwa ni fupi. Baada ya kuapishwa, Lule alitoa hotuba fupi. Wakati mmoja akizungumza Kibaganda, jambo lililowakera maofisa wa Tanzania waliokuwapo. Inasemekana kuwa iwapo maofisa wa Tanzania wangejua kile ambacho Lule alimaanisha alipozungumza kikabila, huenda wangekereka zaidi ya ilivyokuwa. Ujumbe wa Lule kwa Wabaganda ulikuwa “sasa ni zamu yetu.”
Tangazo hilo la kikabila lilimkera hata Mwalimu Nyerere. Hata hivyo Profesa Lule hakudumu sana madarakani. Urais wake ulidumu kwa siku 68 tu. Alijikuta akiondolewa madarakani Jumatano ya Juni 20, 1979. Nini kilitokea hadi akaondolewa?
Itaendelea kesho